Beleidsarme begroting? Onze inzichten uit Prinsjesdag 2025.

Prinsjesdag begon met een storm – een gure wind waaide door Den Haag. Een krachtig symbool voor de turbulentie in de politiek, nu en in de nabije toekomst.

De koning sprak over veel lopende zaken, maar nauwelijks over nieuwe initiatieven. Het lijkt een ‘beleidsarme begroting’ te zijn, maar wat staat er allemaal in? OPRG zet zich in om jou de meest interessante inzichten te geven. Er is genoeg te bespreken!

ALGEMEEN

Meteen na Prinsjesdag vonden ook dit jaar de Algemene Politieke Beschouwingen plaats, een van de meest politiek beladen momenten van het jaar. Deze debatten staan vaak in het teken van gevoelige politieke discussies. Het is een gelegenheid voor de oppositie om het kabinet kritisch te bevragen, maar ook om eigen alternatieven voor te stellen. Zoals bekend is het kabinet dubbel demissionair, en is het een zogenaamd ‘stompkabinet’ van VVD en BBB. Zij vertegenwoordigen 32 zetels in de Tweede Kamer. Dit is een van de belangrijkste oorzaken waarom er sprake is van een ‘beleidsarme begroting’ – veel of verreikende plannen zouden geen meerderheid halen.

De observatie is dat politieke partijen de begroting, en de politieke beschouwingen, gebruiken als campagnemoment. Ditzelfde geldt voor de financiële beschouwingen op 1 oktober. De begrotingsbehandelingen (in november) zullen echter gedaan worden door de nieuwe Tweede Kamer, waarbij te verwachten is dat de Prinsjesdagplannen nog flink gewijzigd zullen worden.

Tegelijkertijd zien we dat slechts 29% van de kiezers vertrouwen heeft in de politiek (zie Prinsjesdagonderzoek Ipsos), met de recente rellen in Den Haag als meest extreme uiting. De meest gehoorde redenen voor wantrouwen in de politiek zijn het gebrek aan probleemoplossend vermogen én de (te grote) interne focus van de politiek. De hoop is op een nieuw kabinet dat duidelijke keuzes durft te nemen. De miljoenennota lijkt hier ook wel op voor te sorteren, door veel definitieve keuzes aan een later kabinet over te laten.

1. Economie
Een artikel over Prinsjesdag is niet volledig zonder een aantal cijfers en percentages. Daarom zetten we de belangrijkste cijfers even op een rijtje. Het kabinet legt in de begroting de nadruk op economische groei, budgettaire discipline, zorghervorming en koopkracht. De economie groeit in 2025 en 2026 respectievelijk met 1,6% en 1,4%, vooral door hogere consumptie. De inflatie daalt van 3,2% naar 2,3%, maar het consumentenvertrouwen blijft laag. De overheidsschuld blijft met 43,7% van het bbp laag, maar stijgt naar 47,8% in 2026 door hogere defensie-uitgaven. Het kabinet houdt daarbij vast aan Europese begrotingsregels (tekort <3%). Het kabinet geeft wel een flink aantal winstwaarschuwingen af. Uitdagingen zijn lage productiviteitsgroei, een krappe arbeidsmarkt en de doordenderende vergrijzing, wat uiteindelijk tot extra belastingdruk zal leiden. Defensie-uitgaven stijgen vanwege internationale spanningen, met flinke steun aan Oekraïne.

2. Klimaat en energie
Het kabinet blijft inzetten op klimaatdoelen, waaronder 55% CO₂-reductie in 2030. Elektrificatie, energiebesparing, verduurzaming van de industrie en extra budget (€1 miljard) voor offshore windparken staan centraal. Het CO₂-heffingstarief voor energie-intensieve industrie wordt verlaagd naar € 78,67 per ton, onder voorwaarde van investeringen in CO₂-reductie. Kernenergie krijgt een prominente rol in onze energiemix. Investeringen gaan ook naar technologieën en initiatieven zoals warmtenetten, electric road systems, netcongestie, CCUS en waterstof.

3. Gezondheidszorg
Het kabinet moet een samenhangend zorgstelsel waarborgen. Dat kost veel geld. Zo wordt voor medisch-specialistische zorg € 79,1 miljoen beschikbaar gesteld, voor oncologische zorg en onderzoek € 68,9 miljoen. Daarnaast wordt € 35,2 miljoen ingezet voor beschikbaarheid van geneesmiddelen, met extra voorraden van kritieke medicijnen om leveringsonderbrekingen te voorkomen. De nominale zorgpremie stijgt met € 40 tot € 1.908 per jaar, een relatief beperkte stijging door overgebleven middelen in het zorgverzekeringsfonds.

4. Technologie
Het kabinet heeft oog voor het belang van technologie en innovatie. Er komt een nieuwe nationale investeringsinstelling om financiering voor R&D, start-ups en infrastructuur te versterken. Dit is broodnodig – private R&D-uitgaven blijven al jaren laag (2,3% bbp). Hiermee lopen we achter op andere Europese landen. Wel zien we dat AI-ontwikkelingen goed op de agenda staan, onder meer met plannen voor een AI-fabriek en een AI-hub, met financiering uit nationale en Europese fondsen. Voor microchips wordt € 2 miljard vrijgemaakt.

CONCLUSIE

De Prinsjesdagplannen kunnen met recht een ‘beleidsarme begroting’ genoemd worden. Er staan geen spannende of verreikende keuzes in. Wel is het een stabiele begroting, met een duidelijk advies voor de toekomst. Het is aan een nieuw kabinet om hier gevolg aan te geven. Tegelijkertijd zijn er meerdere goede keuzes gemaakt op het gebied van concurrentievermogen, (klimaat)innovatie, technologie en het updaten van ons zorgstelsel voor specialistische zorg. OPRG zet zich continu in om je over politieke keuzes te informeren, en om ook het belang van jouw bedrijf en sector te vertegenwoordigen tegen de achtergrond van het brede belang van de samenleving.